7. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsinermik naatsorsuinerit nunani tamalaani drivhusgassinik mingutsitsinerup annikilliartortinneqarnera malinnaavigineqarsinnaaqqullugu suliarineqartarpoq. 2023-mi Kalaallit Nunaat silap pissusaanut akisussaaffilerneqarsimanngilaq. Taamaakkaluartorli Kalaallit Nunaat pisussaatitaavoq silaannarmik mingutsitsineq pillugu ukiumut FN-imi Silaannaq pillugu isumaqatigiissummut (FN’s Klima konvention (UNFCCC)) nalunaarusiortassalluni, silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq takussaassunngortissallugu.

 

Nukissiuutinit atuinermit allaniillu drivhusgassinik mingutsitsineq, CO2- -mik mingutsitsinertut nalunaarutigineqarnikuupput. Kalaallit Nunaannit silaannarmik mingutsitsineq nalunaarutigineqartarpoq ukunannga pisoq: metan CH4, lattergassi N2O, hydroflour-karbonit HFC aamma svovlhexaflouridi SF6.  CO2-mik mingutsitsinerit tamarmik sanilliullugit (CO2- -ækvivalent) naatsorsorneqarput. 

 

Naatsorsueqqissaartarfiup mingutsitsineq tamarmiusoq aamma mingutsitsineq silap pissusaa tunngavigalugit iluarsisat nalunaarutigineqartarput, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat ukiumiit ukiumut silap kiassusaa apeqqutaatillugu suliarineqartarput. Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat atorlugit tunngaviusumik ineriartorneq takuneqarsinnaasarpoq.

 

2023-mi nukissiuutinit atukkanit drivhusgassinik silaannarmi mingutsitsineq 609.117 ton CO2-ækvivalentiuvoq (sanilliussinerup inernera). 2022-mut sanilliullugu 3,7 pct.-imik qaffasinnerulluni. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atukkanit drivhusgassimik silaannarmik mingutsitsineq 2,5 pct.-imik appasinneruvoq. 2023-mi silaannarmik mingutsitsinermi drivhusgassi kuldioxid (CO2) 605.272 tonsiusimavoq, nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,2 pct.-eralugu.

 

2023-mi silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqareerneranit nukissiuutinit atukkat 5,7 pct.-inik qaffassimapput, ukiup siulianut naleqqiullugit.

 

Titartagaq 29. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Ikummatissat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit 1990-imiit nukissiuutini atorneqartuni ikummatissat atorneqartut allanngorsimapput. Nukissiuutit ataavartut atorneqalerput, tamannalu pissutaalluni gasoliap atorneqarnera annikillineqarluni.

 

Nukissiuutinik atuinerup allanngornera pissutigalugu drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq annikillinngilaq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarneq ineriartoraangat nalinginnaasumik nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerat annertusisarpoq.

 

1989-imi eqqakkat ikuallanneranniit kissap atuutsilernera aamma 1993-imi imeq atorlugu nukissiuutit atulernerannit, nukissiuutit atajuartussat annertusiartuinnarput. Nukissiuutinik atuinerup ineriartornera annertusiartoraluartoq, nukissiuutit ataavartut annertusiartuaarsimanerat pissutigalugu drivhusgassimik mingutsitsineq annertunerulersimanngilaq. Taamaasilluni 1990-imiilli nukissiuutinik atuineq 17 pct.-inik qaffassimagaluartoq nukissiuutinik atuinermit drivhusgassinik mingutsitsineq 2,5 pct.-inik apparsimavoq.

 

Titartagaq 30. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsisunut immikkoortiterlugit

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Nukissiuutinut ikummatissanik atuinerup allanngornera, tassa nunap iluanit ikummatissanit nukissiuutinit atajuartunut atuilerneq pissutaalluni ikummatissanit drivhusgassimik mingutsitsineq annikillivoq. 2023-mi GJ ataasiakkaarlugit 61,1 kg drivhusgassiusimapput 1990-imi 73,3 kg-usimasut. 16,7 pct.-imik appasinnerulluni.

 

Titartagaq 31. Ikummatissanut atorlugit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e aamma https://bank.stat.gl/ENN1ACT

 

2023-mi nukissiuutinit atuinernit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq tamarmiusoq 609.117 tonsiusimavoq CO2-ækvivalent (CO2-mik sanilliussinermi). Taakkunannga 103.468 tons nukissiornermeersuuvoq, 117.880 tons angallassinermit assartuinermillu, 60.705 tons niuernermit aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortunit, 100.875 tons angerlarsimaffinnit, 217.899 tons inuussutissarsiortunit tunisassiortuni, 8.290 tonsi aatsitassanik piianermit aamma aatsitassanik misissuinermit, aatsitassanik suliaqarneq tunisassiornermik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq 2010-mut aamma 2011-mut (oliasiornerup nalaani) drivhusgassinik mingutsitsisimanerannut assersuunniarlugit.

 

Titartagaq 32. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq mingutsitsisunut immikkoortillugu

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 


Tabel 10. Drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, nukissiuutinut immikkoortillugit

 

1990

2000

2010

2019

2020

2021

2022

2023

 

                                                                             1.000 ton CO2-ækvivalent                                                                         

Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu ........................  

624.981

667.868

661.061

525.725

549.402

546.249

587.402

609.117

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit.....................

624.981

667.868

661.061

525.725

549.402

546.249

587.402

609.117

Motorbenzin ..........................

22.270

32.753

39.016

55.703

55.771

58.465

56.763

58.830

DFA .................................

-

16.848

14.484

12.464

12.477

12.455

11.864

12.430

Gasolia ..............................

549.234

548.812

541.420

374.520

420.239

436.223

466.621

482.581

Petroliu ..............................

50.177

63.708

51.380

35.006

28.760

28.059

41.163

44.124

Flybenzin ............................

-

-

204

123

22

43

114

90

Fuelolia ..............................

-

-

6.589

37.679

21.691

315

-

-

Spildolia .............................

712

719

724

718

719

723

725

726

Igitassat .............................

1.761

4.608

6.977

9.337

9.551

9.765

9.950

10.145

LPG .................................

827

419

267

174

172

201

202

191

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit.....................

624.981

667.868

661.061

525.725

549.402

546.249

587.402

609.117

Nuussinerit (Konverteringssektor) .......

182.878

131.093

110.241

93.621

99.355

100.054

98.064

103.468

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu..

442.103

536.775

550.820

432.104

450.047

446.195

489.338

505.649

Assartuineq  ..........................

94.173

119.660

101.447

96.613

94.067

94.852

113.374

117.880

Nunalerineq aamma aalisarneq .........

108.136

125.691

111.868

142.961

145.030

146.800

146.089

151.170

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq...................

3

39

137.690

5.176

5.965

6.971

4.865

8.290

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut .....

26.516

48.750

34.836

35.306

42.882

43.810

57.428

66.729

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut

42.550

54.343

37.299

46.502

47.557

42.697

58.243

60.705

Angerlarsimaffiit ......................

170.725

188.292

127.680

105.546

114.545

111.065

109.339

100.875

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Tabel 11. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit

 

1990

2000

2010

2019

2020

2021

2022

2023

 

                                                                             1.000 ton CO2-ækvivalent                                                                         

Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit tamakkerlugit    

619.423

675.027

708.344

551.285

561.172

567.946

597.578

632.166

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit.....................

619.423

675.027

708.344

551.285

561.172

567.946

597.578

632.166

Motorbenzin ..........................

22.270

32.753

39.016

55.703

55.771

58.465

56.763

58.830

DFA .................................

-

16.787

15.388

12.690

12.384

12.580

11.732

12.552

Gasolia ..............................

540.910

547.293

569.145

382.314

416.672

440.394

461.161

487.354

Petroliu ..............................

49.756

63.639

53.121

35.412

28.615

28.216

40.985

44.294

Flybenzin ............................

-

-

204

123

22

43

114

90

Fuelolia ..............................

-

-

6.589

37.679

21.691

315

-

-

Spildolia .............................

712

719

724

718

719

723

725

726

Igitassat .............................

4.969

13.419

23.867

26.466

25.128

27.006

25.900

28.125

LPG .................................

806

417

292

180

170

203

198

194

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit.....................

616.149

815.841

823.100

666.322

674.068

684.603

716.580

782.067

Nuussinerit (konverteringssektor) .......

181.923

130.958

114.208

94.469

98.976

100.534

97.474

103.983

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu..

434.226

684.883

708.892

571.853

575.091

584.069

619.105

678.084

Assartuineq  ..........................

94.173

222.485

186.938

193.054

186.865

185.004

204.235

227.424

Nunalerineq aamma aalisarneq .........

108.136

126.132

112.321

143.453

145.613

147.395

146.697

151.775

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq...................

3

39

137.690

5.176

5.965

6.971

4.865

8.290

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut .....

26.516

95.138

79.370

70.043

78.188

86.692

101.238

124.157

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut ....................

40.979

53.997

43.538

48.973

46.488

43.876

56.327

62.530

Angerlarsimaffiit ......................

164.419

187.092

149.035

111.154

111.971

114.130

105.744

103.908

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e