7. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq
Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsinermik naatsorsuinerit nunani tamalaani drivhusgassinik mingutsitsinerup annikilliartortinneqarnera malinnaavigineqarsinnaaqqullugu suliarineqartarpoq. 2023-mi Kalaallit Nunaat silap pissusaanut akisussaaffilerneqarsimanngilaq. Taamaakkaluartorli Kalaallit Nunaat pisussaatitaavoq silaannarmik mingutsitsineq pillugu ukiumut FN-imi Silaannaq pillugu isumaqatigiissummut (FN’s Klima konvention (UNFCCC)) nalunaarusiortassalluni, silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq takussaassunngortissallugu.
Nukissiuutinit atuinermit allaniillu drivhusgassinik mingutsitsineq, CO2- -mik mingutsitsinertut nalunaarutigineqarnikuupput. Kalaallit Nunaannit silaannarmik mingutsitsineq nalunaarutigineqartarpoq ukunannga pisoq: metan CH4, lattergassi N2O, hydroflour-karbonit HFC aamma svovlhexaflouridi SF6. CO2-mik mingutsitsinerit tamarmik sanilliullugit (CO2- -ækvivalent) naatsorsorneqarput.
Naatsorsueqqissaartarfiup mingutsitsineq tamarmiusoq aamma mingutsitsineq silap pissusaa tunngavigalugit iluarsisat nalunaarutigineqartarput, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat ukiumiit ukiumut silap kiassusaa apeqqutaatillugu suliarineqartarput. Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat atorlugit tunngaviusumik ineriartorneq takuneqarsinnaasarpoq.
2023-mi nukissiuutinit atukkanit drivhusgassinik silaannarmi mingutsitsineq 609.117 ton CO2-ækvivalentiuvoq (sanilliussinerup inernera). 2022-mut sanilliullugu 3,7 pct.-imik qaffasinnerulluni. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atukkanit drivhusgassimik silaannarmik mingutsitsineq 2,5 pct.-imik appasinneruvoq. 2023-mi silaannarmik mingutsitsinermi drivhusgassi kuldioxid (CO2) 605.272 tonsiusimavoq, nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,2 pct.-eralugu.
2023-mi silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqareerneranit nukissiuutinit atukkat 5,7 pct.-inik qaffassimapput, ukiup siulianut naleqqiullugit.
Titartagaq 29. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e
Ikummatissat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit 1990-imiit nukissiuutini atorneqartuni ikummatissat atorneqartut allanngorsimapput. Nukissiuutit ataavartut atorneqalerput, tamannalu pissutaalluni gasoliap atorneqarnera annikillineqarluni.
Nukissiuutinik atuinerup allanngornera pissutigalugu drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq annikillinngilaq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarneq ineriartoraangat nalinginnaasumik nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerat annertusisarpoq.
1989-imi eqqakkat ikuallanneranniit kissap atuutsilernera aamma 1993-imi imeq atorlugu nukissiuutit atulernerannit, nukissiuutit atajuartussat annertusiartuinnarput. Nukissiuutinik atuinerup ineriartornera annertusiartoraluartoq, nukissiuutit ataavartut annertusiartuaarsimanerat pissutigalugu drivhusgassimik mingutsitsineq annertunerulersimanngilaq. Taamaasilluni 1990-imiilli nukissiuutinik atuineq 17 pct.-inik qaffassimagaluartoq nukissiuutinik atuinermit drivhusgassinik mingutsitsineq 2,5 pct.-inik apparsimavoq.
Titartagaq 30. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsisunut immikkoortiterlugit
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e
Nukissiuutinut ikummatissanik atuinerup allanngornera, tassa nunap iluanit ikummatissanit nukissiuutinit atajuartunut atuilerneq pissutaalluni ikummatissanit drivhusgassimik mingutsitsineq annikillivoq. 2023-mi GJ ataasiakkaarlugit 61,1 kg drivhusgassiusimapput 1990-imi 73,3 kg-usimasut. 16,7 pct.-imik appasinnerulluni.
Titartagaq 31. Ikummatissanut atorlugit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq
|
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e aamma https://bank.stat.gl/ENN1ACT |
2023-mi nukissiuutinit atuinernit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq tamarmiusoq 609.117 tonsiusimavoq CO2-ækvivalent (CO2-mik sanilliussinermi). Taakkunannga 103.468 tons nukissiornermeersuuvoq, 117.880 tons angallassinermit assartuinermillu, 60.705 tons niuernermit aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortunit, 100.875 tons angerlarsimaffinnit, 217.899 tons inuussutissarsiortunit tunisassiortuni, 8.290 tonsi aatsitassanik piianermit aamma aatsitassanik misissuinermit, aatsitassanik suliaqarneq tunisassiornermik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq 2010-mut aamma 2011-mut (oliasiornerup nalaani) drivhusgassinik mingutsitsisimanerannut assersuunniarlugit.
Titartagaq 32. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq mingutsitsisunut immikkoortillugu
|
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e |
Tabel 10. Drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, nukissiuutinut immikkoortillugit
|
|
1990 |
2000 |
2010 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
|
|
|
|||||||
|
Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu ........................ |
624.981 |
667.868 |
661.061 |
525.725 |
549.402 |
546.249 |
587.402 |
609.117 |
|
Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit..................... |
624.981 |
667.868 |
661.061 |
525.725 |
549.402 |
546.249 |
587.402 |
609.117 |
|
Motorbenzin .......................... |
22.270 |
32.753 |
39.016 |
55.703 |
55.771 |
58.465 |
56.763 |
58.830 |
|
DFA ................................. |
- |
16.848 |
14.484 |
12.464 |
12.477 |
12.455 |
11.864 |
12.430 |
|
Gasolia .............................. |
549.234 |
548.812 |
541.420 |
374.520 |
420.239 |
436.223 |
466.621 |
482.581 |
|
Petroliu .............................. |
50.177 |
63.708 |
51.380 |
35.006 |
28.760 |
28.059 |
41.163 |
44.124 |
|
Flybenzin ............................ |
- |
- |
204 |
123 |
22 |
43 |
114 |
90 |
|
Fuelolia .............................. |
- |
- |
6.589 |
37.679 |
21.691 |
315 |
- |
- |
|
Spildolia ............................. |
712 |
719 |
724 |
718 |
719 |
723 |
725 |
726 |
|
Igitassat ............................. |
1.761 |
4.608 |
6.977 |
9.337 |
9.551 |
9.765 |
9.950 |
10.145 |
|
LPG ................................. |
827 |
419 |
267 |
174 |
172 |
201 |
202 |
191 |
|
Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit..................... |
624.981 |
667.868 |
661.061 |
525.725 |
549.402 |
546.249 |
587.402 |
609.117 |
|
Nuussinerit (Konverteringssektor) ....... |
182.878 |
131.093 |
110.241 |
93.621 |
99.355 |
100.054 |
98.064 |
103.468 |
|
Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu.. |
442.103 |
536.775 |
550.820 |
432.104 |
450.047 |
446.195 |
489.338 |
505.649 |
|
Assartuineq .......................... |
94.173 |
119.660 |
101.447 |
96.613 |
94.067 |
94.852 |
113.374 |
117.880 |
|
Nunalerineq aamma aalisarneq ......... |
108.136 |
125.691 |
111.868 |
142.961 |
145.030 |
146.800 |
146.089 |
151.170 |
|
Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq................... |
3 |
39 |
137.690 |
5.176 |
5.965 |
6.971 |
4.865 |
8.290 |
|
Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ..... |
26.516 |
48.750 |
34.836 |
35.306 |
42.882 |
43.810 |
57.428 |
66.729 |
|
Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut |
42.550 |
54.343 |
37.299 |
46.502 |
47.557 |
42.697 |
58.243 |
60.705 |
|
Angerlarsimaffiit ...................... |
170.725 |
188.292 |
127.680 |
105.546 |
114.545 |
111.065 |
109.339 |
100.875 |
|
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e |
||||||||
Tabel 11. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit
|
|
1990 |
2000 |
2010 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2023 |
|
|
|
|||||||
|
Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit tamakkerlugit |
619.423 |
675.027 |
708.344 |
551.285 |
561.172 |
567.946 |
597.578 |
632.166 |
|
Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit..................... |
619.423 |
675.027 |
708.344 |
551.285 |
561.172 |
567.946 |
597.578 |
632.166 |
|
Motorbenzin .......................... |
22.270 |
32.753 |
39.016 |
55.703 |
55.771 |
58.465 |
56.763 |
58.830 |
|
DFA ................................. |
- |
16.787 |
15.388 |
12.690 |
12.384 |
12.580 |
11.732 |
12.552 |
|
Gasolia .............................. |
540.910 |
547.293 |
569.145 |
382.314 |
416.672 |
440.394 |
461.161 |
487.354 |
|
Petroliu .............................. |
49.756 |
63.639 |
53.121 |
35.412 |
28.615 |
28.216 |
40.985 |
44.294 |
|
Flybenzin ............................ |
- |
- |
204 |
123 |
22 |
43 |
114 |
90 |
|
Fuelolia .............................. |
- |
- |
6.589 |
37.679 |
21.691 |
315 |
- |
- |
|
Spildolia ............................. |
712 |
719 |
724 |
718 |
719 |
723 |
725 |
726 |
|
Igitassat ............................. |
4.969 |
13.419 |
23.867 |
26.466 |
25.128 |
27.006 |
25.900 |
28.125 |
|
LPG ................................. |
806 |
417 |
292 |
180 |
170 |
203 |
198 |
194 |
|
Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit..................... |
616.149 |
815.841 |
823.100 |
666.322 |
674.068 |
684.603 |
716.580 |
782.067 |
|
Nuussinerit (konverteringssektor) ....... |
181.923 |
130.958 |
114.208 |
94.469 |
98.976 |
100.534 |
97.474 |
103.983 |
|
Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu.. |
434.226 |
684.883 |
708.892 |
571.853 |
575.091 |
584.069 |
619.105 |
678.084 |
|
Assartuineq .......................... |
94.173 |
222.485 |
186.938 |
193.054 |
186.865 |
185.004 |
204.235 |
227.424 |
|
Nunalerineq aamma aalisarneq ......... |
108.136 |
126.132 |
112.321 |
143.453 |
145.613 |
147.395 |
146.697 |
151.775 |
|
Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq................... |
3 |
39 |
137.690 |
5.176 |
5.965 |
6.971 |
4.865 |
8.290 |
|
Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ..... |
26.516 |
95.138 |
79.370 |
70.043 |
78.188 |
86.692 |
101.238 |
124.157 |
|
Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut .................... |
40.979 |
53.997 |
43.538 |
48.973 |
46.488 |
43.876 |
56.327 |
62.530 |
|
Angerlarsimaffiit ...................... |
164.419 |
187.092 |
149.035 |
111.154 |
111.971 |
114.130 |
105.744 |
103.908 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e